Kodi ndizochita zoyenera kutsatira zotsatira za mwana kapena mwana wamwamuna pa malo ochezera a pa Intaneti? Momwe mungaphunzitsire mwana momwe angakhalire bwino pa facebook ndi facebook? Malangizo kwa makolo kuchokera kwa akatswiri pankhani ya psychology achinyamata.
Facebook ndi malo ena ochezera a pa Intaneti akhala ngati malo osungirako ana ambiri pambuyo pa sukulu, ndipo ichi ndi chimodzi mwa zifukwa ndi kupezeka kwanu mwa iwo. Sindidzasokonezeka: ngati ana anu ali ndi mawebusaiti a pawebusaiti, muyenera kukhala nawo. Ichi ndi chinthu chosatsutsika.
Zolemba za ana zingakhudze mbali zonse za moyo wawo, kuphatikizapo kuphunzira, zosangalatsa ndi zosangalatsa, komanso mwayi wogwira ntchito. Achinyamata amakondana wina ndi mzake, apange maudindo, kulankhulana, kulembetsana ntchito zapakhomo, kupeza ndi kutaya abwenzi. Ponyalanyaza mbali yofunika kwambiri ya moyo wanu wachinyamatanu, mumanyalanyaza udindo wanu wa makolo. Ndikudziwa kuti izi zikuwoneka zovuta, koma ndi zoona.
Ndikukulangizani kuti "mutseke" ana anu pa Facebook ndikuyesera kuwapangitsani ku "abwenzi." Ngati ana amachita izi, ndiye kuti ntchito yanu yotsatira ndikubisala ndikukhala chete. Musalembe pamtanda mawu, musayankhe zomwe amakonda, zolemba ndi zolembapo.
Mwinamwake, posachedwa ana anu sangakumbukire kuti mmodzi mwa "abwenzi" awo ambiri ndi inu, iwo adzaiwala za kukhalapo kwanu pa malo ochezera a pa Intaneti. Ndi panthawi ino kuti mutsegule mbali yatsopano ya ana anu aamuna ndi aakazi. Tsopano, ngati alemba kapena kuyika chinachake mosagwirizana - ndipo mwayi wa izi ndi waukulu - mungathe kuyankhula nawo okha pa zomwe akuganiza kuti iwo ali nazo.
Sankhani zifukwa zokambirana. Mawu osakayika ndi chinenero chosayenerera akhoza kunyalanyazidwa osati kutchulidwa, koma kutchulidwa kwa kumwa kapena mankhwala akuyenera kukudandaulirani. Mukhoza kuchoka popanda kusamala zokambirana zopanda pake, zomwe simukuzikonda. Koma nkofunikira kuumiriza kuti mwana wake amuchotsere zithunzi kuchokera ku ukonde pazovuta.
Facebook, monga malo ena ofanana, posachedwapa sidzapita kulikonse, kotero muyenera kuiganizira ngati chida chophunzitsira. Iyi ndi malo abwino kumene mungaphunzire malingaliro a anthu ndikuzilenga. Pano mukhoza kupanga zosankha, zotsatira zake zomwe zidzamvekanso kwa zaka zambiri.
Ngati ndikanakhala inu, sindimauza ana kuti simungagwiritse ntchito Facebook, chifukwa ndi chida champhamvu chomwe chimakhudza kwambiri moyo wawo. Ndicho chifukwa chake muyenera kusamalira ana anu mu malo ochezera a pa Intaneti. "Kutsegula tsamba la Facebook" kumbali yanu sikutanthauza kuti kulimbana ndi chinsinsi cha mwanayo, chifukwa Facebook si kanthu payekha kapena payekha. Izi, mwa njira, zidzakhala chimodzi mwa maphunziro ofunika kwambiri kwa ana anu.
Ngati mwana amakana kuti "zafrend" mu Facebook, ndiye kuti muli ndi njira zingapo zomwe mungachite. Choyamba, mukhoza kumukakamiza kuchita izi, kumuopseza kuti asatseke akaunti yake. Komabe, ngati zili zokhudzana ndi izi, mwanayo angayambe akaunti yatsopano ndikuwuza anzanu onse, kuti chipiriro chanu chisakupatseni chilichonse. Ndicho chifukwa chake nthawi zambiri sindimayamikira kuchita izi.
Njira yachiwiri ndi kufunsa wina kwa abwenzi kapena achibale kuti "zafrend" mwana wanu, ndiyeno amasamalire tsamba lake ndikukuuzeni ngati pali zifukwa zomveka. Ndinazichita ndekha kwa anzanga akale, ndipo zonse zinagwira ntchito bwino. Ngati abwenzi anayenera kuthana ndi ana pazolemba zina pa Facebook, sananene kuti adalandira uthenga kuchokera kwa ine. Iwo amangonena kuti: "Chidziwitso ichi chili pawekha, ndipo aliyense akhoza kuchipeza ngati akufuna." Kukambirana kotere kumasokoneza ana ndikuwakumbutsanso: Kutumizidwa ku intaneti kumatha kuona aliyense - ndipo njira iliyonse yopezera chitetezo ndi yopanda phindu.
Ndikofunika kuti inu, pokhala ndi anzanu pamaso, muzichita bwino molingana ndi ana. Pezani zolemba zawo, penyani zokambiranazo zikufutukula, koma musayambe nawo mbali. Mulimonsemo musatumize zithunzi za ana anu pa intaneti ndipo musawauze "nkhani zachilendo" za iwo, popanda kulandira chilolezo choyambirira kwa iwo. Palibe chomwe chimabweretsa msanga "rasfrenzhivaniyu", monga momwe mwawonetsera chithunzi "chodabwitsa" cha mwana wanu ali ndi zaka zitatu, atavala zovala za mlongo ndi makola. Lolani tsamba lanu la Facebook lidzipereke kwa inu. Onetsani ulemu kwa ana anu okhwima, chifukwa fano lawo ndi lofunika kwambiri.
Imodzi mwa ntchito zanu ndiyo kuyang'anira maonekedwe atsopano a chiyanjano pakati pa intaneti. Apa ndi kofunika kuyesetsa, monga lero ana amachitukuko atsopano mofulumira kuposa ife. Funsani ana kuti asonyeze mapulogalamu awo atsopano pa mafoni - ndipo mvetserani mosamala ndemanga zawo: mudzapeza zinthu zambiri! Penyani ma TV omwe amatsatsa malo otchuka kwa achinyamata: simungakwanitse kufesa mumdima pogwiritsa ntchito matekinoloje omwe amatenga miyoyo ya ana anu.
Ntchito yanu ndi kupeza zofunikira mu izi ndi zina zonse za moyo wa ana anu. Kuti muchite izi, muyenera kuwafunsa kuti akhale oona mtima. Chikhalidwe chachiwiri chofunika: Nthawi zonse mverani mosamala zomwe ana akukuuzani. Khalani osasinthasintha komanso olimba, kusintha zochitika. Thandizo pothetsa vuto lililonse ndikupatulira. Ndipo musaiwale kupuma.
Kuchokera m'buku lakuti "Kale Munthu Wamkulu, Ali Mwana. Maphunziro a Makolo Achinyamata »Rebecca Derlane